Otwierając obrady, przewodniczący episkopatu Niemiec abp Robert Zollitsch zaapelował, by Europa przypomniała sobie o swych wspólnych korzeniach i zaczęła się na nowo do nich odwoływać. Przypomniał, że od wieków chrześcijaństwo współkształtowało kulturę naszego kontynentu i miało wpływ na jego życie codzienne. Dziedzictwo judeo-chrześcijańskie przenikało całe życie społeczne i polityczne, gospodarkę, wpływało na sprawiedliwość społeczną, na życie rodzinne, było też od zawsze obecne w sferze oświatowej. Mimo wszelkich różnic między nimi katolicy, protestanci i prawosławni powinni mieć świadomość tego dziedzictwa – podkreślił arcybiskup Fryburga Bryzgowijskiego.

Nawiązując do hasła kongresu abp Zollitsch powiedział, że ewangelizacja przebiega różnymi drogami. Ubolewał, że wiara coraz częściej spychana jest do sfery prywatnej, często za mało jest jej w przestrzeni publicznej. Pragnąc dotrzeć również do ludzi stojących z dala, Kościół wypracowuje nowe drogi ewangelizacji – stwierdził przewodniczący niemieckiego episkopatu. Zwrócił uwagę, że służy temu m.in. rozpoczęty przez biskupów niemieckich przed dwoma laty proces dialogu i dodał, że „z wyzwaniami globalizacji i zeświecczenia, a także nowej ewangelizacji może sobie poradzić tylko Kościół słuchający, służebny i pielgrzymujący, który przezwycięży lęk przed zmianami w Europie”.

Również ks. Halík zaznaczył, że nowa ewangelizacja musi przebiegać w duchu dialogu, a główny jego nurt winien prowadzić do głębi duszy ludzkiej. Nowa ewangelizacja nie oznacza „ekspansji chrześcijaństwa” ani „nawracania pogan”, lecz ma być „nawracaniem chrześcijan”. Chodzi o to, by chrześcijaństwo żyło w swojej pierwotnej formie, a więc nie w „zapatrzeniu w siebie”, lecz w gotowości „przyjęcia na siebie służby”.

Gość z Czech przypomniał, że indoktrynacji mają dość zwłaszcza kraje byłego bloku wschodniego, rządzone przez wiele lat przez komunistów. „Teraz wszyscy potrzebują odnowy duchowej i teologicznej” - powiedział mówca i wyjaśnił, że „jeśli dziś często mówi się o tym, że coś się wali, można to również przyjmować pozytywnie jako «powód do odkrywania na nowo»”.

Mówiąc w wykładzie inauguracyjnym o związkach między wiarą a rozumem Hanna-Barbara Gerl-Falkovitz ukazała różne związki zachodzące między tymi pojęciami, które dziś uważane są za sprzeczne. Zdaniem niemieckiej filozof religii, w nowej ewangelizacji będzie ważne wskazywanie na rozumowe aspekty wiary oraz że religia jest wartością nadającą sens życiu.
Drugi dzień obrad poświęcony sytuacji wiary we współczesnym społeczeństwie. Zastanawiano się, jak można mówić o Bogu w „świeckim kontekście“ i w sytuacji spychania religii do sfery prywatnej, a z drugiej strony – w społeczeństwach, gdzie coraz powszechniejszy jest pluralizm religijny. W referacie wprowadzającym do późniejszych dyskusji w grupach roboczych dr Hubertus Schönemann, kierownik katolickiego ośrodka duszpasterstwa misyjnego przy Konferencji Biskupów Niemieckich podkreślił, że współczesny kryzys wiary jest „nie tylko kłopotliwym problemem, ale także szansą“. Podkreślił, że istotnym dla ewangelizacji (przynajmniej w Niemczech) będzie ukazanie istoty wiary, która znajduje wyraz w chrześcijańskim obrazie Boga i człowieka. Należy przy tym uwzględnić szczególne (również świeckie) horyzonty doświadczenia współczesnych czasów.

Przy omawianiu w grupach roboczych specyficznych sytuacji w poszczególnych krajach zwracano uwagę na wyzwania, wobec których staje nowa ewangelizacja. Redaktor Marek Zając z “Tygodnika Powszechnego” mówił o sytuacji Kościoła w Polsce. Podkreślił, że ważnym i ambitnym zadaniem będzie nowa ewangelizacja młodego pokolenia, które wzrasta bez bezpośredniego odniesienia do Jana Pawła II. Natomiast inaczej wyglądają wyzwania dla Kościoła w Niemczech. Prof. Schönemann zwrócił uwagę, że niska liczba ochrzczonych nasuwa tam pytanie, w jaki sposób w ogóle należy mówić o Bogu w społeczeństwie świeckim.

O sytuacji Kościoła w Chorwacji i jego przygotowaniach do nowej ewangelizacji mówił dr Tomislav Markić z Zagrzebia, a o sytuacji na Węgrzech - prof. dr. András Máté-Tóth z Szegedu.

Kolejną ważną kwestią podjętą podczas kongresu był wymiar ekumeniczny głoszenia wiary we współczesnych czasach. Dla Barbary Rudolph z Kościoła ewangelickiego, “w ramy nowej ewangelizacji musi zostać także ujęta kwestia jedności chrześcijan”. W wystąpieniu podsumowującym dyskusję biskup-senior z Rotterdamu, Adrian van Luyn stwierdził, że ważną zasadą w Kościele katolickim jest i musi pozostać dialog uwzględniający konkretny kontekst i konkretną kulturę.

„Wybierając obecny temat swego zjazdu, „Renovabis” uczestniczy tym samym w zapowiedzianym przez Benedykta XVI Roku Wiary, który rozpocznie się w październiku br.” - powiedział dyrektor dzieła pomocy niemieckich katolików ks. Stefan Dartmann. Podkreślił, że kongres pragnie przyczynić się do pogłębionej refleksji nad tym, co dziś może oznaczać wiara i w jaki sposób nowa ewangelizacja może przynieść owoce.

Zamykając obrady ks. dyrektor Dartmann poinformował, że następny kongres odbędzie się w dniach 28-30 sierpnia 2013 roku, a jego roboczym tematem będzie wolność i solidarność w 25 lat po upadku „muru berlińskiego”.

W trzydniowych obradach we Fryzyndze uczestniczyło ok. 370 osób z 30 krajów Europy Środkowej i Wschodniej.

Akcja solidarności katolików z mieszkańcami Europy Środkowej „Renovabis” jest najmłodszym katolickim dziełem pomocy w Niemczech. Powstała w 1993 r. z inicjatywy tamtejszych biskupów. Jej zwoływane od 1997 kongresy są kontynuacją podobnych spotkań międzynarodowych dzieła Pomocy Kościołowi w Potrzebie, organizowanych przez Kolegium im. Alberta Wielkiego w Königstein przez 44 lata, do 1995 r. Omawiano na nich co roku sytuację Kościołów w krajach komunistycznych i w czasie przełomu 1989 r. Po 1994 r. Kolegium wycofało się z organizacji tych spotkań, a episkopat niemiecki powierzył je właśnie „Renovabis”.

Kongresy te służą wymianie informacji i dyskusji nad ważnymi zjawiskami w Kościele i społeczeństwach Europy Środkowej i Wschodniej oraz poruszają zagadnienia mającą znaczenie dla całego kontynentu. Dzięki udziałowi w nich czołowych przedstawicieli nie tylko Kościoła, ale także świata nauki i polityki, a ostatnio również instytucji europejskich, stały się one ważnym forum dialogu miedzy Wschodem a Zachodem. Ubiegłoroczny, 15. kongres we Fryzyndze, przebiegał pod hasłem „Czas przełomu w regionach wiejskich”.
KAI